کد خبر: ۶۲۷۷۴۶
تاریخ انتشار: ۱۶ تير ۱۳۹۷ - ۲۱:۰۷ 07 July 2018

بعد از یورش مغولآن که با درایت حکام اتابک فارس نواحی فارس و سواحل جنوبی از انهدام مرگبار نجات یافت حوالی سال 700 هجری قمری خاندان ملوک با دور اندیشی از خوف حملات ترکمانان پایتخت خود را از بندرهرمز کهنه (همان بندرتیاب فعلی ) را ترک گفته و در جزیره هرمز ساکن شدند،تا دریا مانع حملات قشون های بیگانه شود.

در همین ارتباط
حمدالله مستوفی نوشته ؛
در زمان حکومت امیر بهاء الدین ایاز ( 711-692 هـ) مرکز حکومت هرمز از هرمز ساحلی به جزیره جرون انتقال یافت. این رخداد که حدود سال 700 هـ . انجام گرفت،
« ایاز از غایت احتیاطی که داشت، دارالملک و اطراف سواحل باز گذاشت و به جزیره جرون رفت.
البته قسمت شرقى و مرکزی سواحل خليج فارس همچنان زير نفوذ حكومت ملوك هرمز بود.
در سالیان بعد
همزمان با دوره فترت، «ملك قطب‌الدين بهمن بن كردان شاه» بر اين منطقه حكومت مى‌كرد و مدتى را به استقلال حكم راند تا اين‌كه در سال 747 ه.ق از دنيا رفت. بعد از وى، پسرش يوسف شاه به حكومت رسيد. او كه همزمان با شيخ ابواسحاق اينجو در فارس و امير مبارز الدين مظفری در كرمان بود، 21 سال با دادن خراج به حاكمان فارس بر هرمز حكم راند.

پس از مرگ وى در سال 772 ه.ق، پسرش بهمن شاه ، والى هرمز شد. او حاكمى بزرگ و مقتدر بود و با سلاطين مصر و خواتين ختاى مكاتبه داشت و هميشه از سوى حكومت‌هاى مذكور، رسولانى در دربار وى حضور داشتند. او در همان اوان سلطنتش، پسرش محمدشاه را نائب خود كرد,محمد شاه شاهد حملات تیمور به فارس و پایان سلسله مظفری بود.

سرانجام پیش بینی سلطان ایاز در انتقال پایتخت جان هزاران نفر نجات داد.
حمدالله مستوفی در نزهه القلوب آورده است؛
«درسال 798 هجری قمری سلطان محمد، نوادۀ امیرتیموراز طرف آن پادشاه با جنود خود به حدود هرمز کهنه رسید، و قلاع هفتگانۀ آن اطراف مانند: تنگ زندان، شامیل (شمیل)، مینا، تزرگ، منوجان و تازیان را کوبیده، محمد شاه حکومت هرمز داشته و به جرون ( جزیره هرمز ) پناه برد.»

انتقال مقر فرمانروایان هرموز در زمان بهاء‌الدین ایاز بوده است. از اینرو برخی منابع از وی به عنوان «مؤسس سلسله جدید ملوک » یاد کرده اند.

با انتقال مرکز حکومت به جرون که از آن پس هرموز خوانده شد، هرموز در خشکی ویران گردید و منابع از آن با عنوان هرموز کهنه یاد کرده‌اند.

بعد از طی یک دورۀ زوال و فترت هرموز کهنه مجدداً احیا گردید و با نام مینو، منا،مناد، مینا و میناب شهرت پیدا کرد.
نخستین اطلاع در مورد نام هرمز کهنه مربوط به گزارش فتح هفت قلعه در جنوب ایران به وسیلۀ سپاه امیرتیمور گورکانی است که یکی از نوادگان وی فرماندهی آن را به عهده داشته است. در این گزارش آمده که سپاه تیمور قلعۀ تزرگ (تزرج) در حاجی‌آباد، قلعۀ شمیل، قلعۀ هرمز ، قلعۀ تنگ زندان، قلعۀ منوجان و ... را فتح نموده است.
بعد از اشغال مناطق ساحلی و ملوک هرمز خراج گذار حاکمان تیموری فارس شدند.

خورموجى مى‌نويسد:
در دوره ايلخانى از جانب حاكم فارس، حاكمى در جزيره (بحرين) حكومت مى‌كرد
والى هرمز نيز به حاكم فارس خراج هرساله مى‌داد. پس از شكست شاه منصور مظفرى از تيمور، عمرشيخ فرزند تیمور، حاكم فارس گشت و ملوك هرمز خراج‌گذار تيموريان شدند و تا سال 857 ه.ق كه جهانشاه تركمان (قرقویونلو) آن را تصرف كرد، در سلطه تيموريان بود.

منابع ؛ نزهه القلوب حمدلله مستوفی ، فارس نامه ناصری, حسن فسایی/ندای هرمزگان

 

تحقیق و خلاصه نگاری کاظم گلخنی

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار