کد خبر: ۶۳۹۲۲۳
تاریخ انتشار: ۱۴ مرداد ۱۳۹۷ - ۰۱:۵۱ 05 August 2018

 

تابناک هرمزگان- اوقات فراغت دانش آموزان از تحصیل و درس در تابستان ها از چالش های دیرین پدر و مادرها و مسئولان آموزش و پرورش است.

 

به گزارش تابناک هرمزگان، نیروی عظیمی که به یکبارگی از تگ و تاب درس و مشق و امتحان می افتند و روانه پستوهای اجتماعی می شوند. این پستوها گاه مانند قدیم بازارکار یا ورودی های شغلی است یا آموزش های تازه و مجدد، به هر ترتیب نیروی عظیمی که می تواند منشا جنبش یا ذخیره ای اجتماعی از باب آموختن هر گونه مهارتی از سوی نوباوگان شود ، در هیچ دوره ای از کنار آن مسئولان به سادگی نگذشته اند اما در تمامی این سالها چه در دوره ای که به این چالش با درجه بیشتری از اهمیت پرداخته شده است یا در دوره ای که از درجه اهمیت کمتری برخوردار بوده است به طور عمقی ، اصولی ، مدون و با برنامه به آن نگریسته نشده است.

برای اینکه تحلیل درستی از این موضوع داشته باشیم ابتدا باید تعریف درستی از اوقات فراغت تابستانی ارائه بدهیم.به گفته فاطمه رزم پور آموزگار بازنشسته هرمزگانی ؛ تعطیلات تابستانی لزوماً به معنای پرداخت کامل دانش آموز به استراحت و کنار گذاشتن درس و مشق نیست بلکه ریکاوری ذهنی و آماده نگه داشتن ذهن و یاد ، مرور مهارت های آموخته شده ، باز سازی ذهنی ، جسمی و آمادگی برای سال آینده تحصیلی در پایه ای بالاتر است.

این آموزگار بازنشسته بندرعباسی با اشاره به تجاربش در 33 سال خدمت در آموزش و پرورش افزود: من به شخصه ورود پیش از موعد دانش آموزان به ویژه دانش آموزان مقاطع ابتدائی به بازار کار هر چند برای تجربه آموزی را جایز نمی دانم. گاهی این گونه ورودی ها نابهنگام می تواند تبعات روحی و جسمی فراوانی به کودکان وارد و آسیب های جبران ناپذیری به روان وی وارد و آینده آنان را دچار مخاطره کند.‌

وی در بخش دیگر از سخنانش با ارائه تعریفی بر پایه کنوانسیون جهانی حقوق کودک، گفت: به کار گیری کودکان در مشاغلی که توانائی جسمی ، ذهنی و مهارتی ندارند نوعی بهره کشی محسوب می شود اما در برخی از موارد والدین به دلیل عدم تمکن مالی و فقر ناچار کودکشان را در کارگاهی به شاگردی و پادوئی می گذارند که این موضوع همان گونه که گفتم می تواند تبعات جبران ناپذیری را متوجه کودک کند.

اما از طرفی دیگرانی هستند که این تحلیل را نادرست می دانند و بر این اعتقادند که عنصر افزایش توقعات اجتماعی جوانان در دوره جدید افزایش این گونه تفکرات و تربیت گلخانه ای افراد جامعه است.

اینان بر این باورند که؛ در گذشته دانش آموزان با تعطیلی مدارس خود در پی کار کردن و آموختن مهارتی جدا از فضای درس و مدرسه بودند. و هر محصلی که پس از 12 سال درس خواندن ، دانش آموخته می شد دارای مهارتی نسبی در حرفه و شغلی بود که در آینده کاریش می توانست دارای نقشی باشد هر چه به عنوان شغل دوم و کمک در آمد شغل اول بسیاری از پدران ما علاوه بر اینکه در اداره ای مشغول به کار بودند عصرها در مغازه ای خواه تعمیراتی یا خدماتی مشغول به کار بودند و از قِبَل آن می توانستند درآمد مضاعفی نیز داشته باشند و این مهارت ها را در تابستان های متوالی فراغت از تحصیل آموخته بودند.

این گونه دانش آموزان تربیت یافته قدیم علاوه بر اینکه تجربیات اجتماعی شان افزایش می یافت نگاهشان به ماهیت پول نیز متفاوت تر بود. و در بسیاری از موارد به حکم داستان سکه های تنوری چون خود زحمت در به دست آوردن مایحتاج تحصیل خود کشیده بودند، بیشتر مراقب و قدردان داشته هایشان بودند.

حال آنکه دانش آموز امروزی چون خود زحمتی در به دست آوردن مایحتاج تحصیل خود نمی کشد و تمامی خواسته هایش توسط پدر و مادرش تأمین می شود، تنبل و متوقع است!

با افزایش رفاه اجتماعی در سنوات اخیر این گونه تفکر که کار دانش آموز فقط درس خواندن است و تابستان ایام فراغت ، تفریح ، بازی و خوش گذرانی است رواج بیشتری گرفت. خانواده بهرمند نه تنها توقع درآمد یا کمک خرجی از عضو یا اعضای خانواده در تابستان نداشت بلکه خود برای پر شدن اوقات فراغت دانش آموز برنامه ریزی و پول خرج می کرد. که در بسیاری از موارد این هزینه کردها خروجی روشنی نداشت و دور ریختن پول بود!

ثبت نام در کلاس های هنری عمدتاً در رشته موسیقی و ورزشی دو رویکرد عمده در پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان دارای والدین پولدار و متوسط احوال است. نام نویسی در این کلاس ها گاهی هزینه های میلیونی را برای والدین در بر دارد اما خروجی آن زیاد مشخص نیست مگر اینکه خود فرد استعداد و تمایلی از خود نشان دهد. آموزشگاه های فراگیری زبان های خارجی با اولویت زبان انگلیسی نیز از رونق فراوانی در این ایام برخوردارند. شهریه آموزشگاه های فراگیری زبان انگلیسی بر حسب سطح دانش آموزش از مبتدی تا متوسطه تعیین و بر آن اساس شهریه اخذ می شود که آن هم بسیار گران و بدون تضمین در یادگیری است. اما کلاس های هنری بازار بلبشو تری دارد به ویژه در عرصه موسیقی ، هنرجو علاوه بر اینکه شهریه دوره را باید بپردازد سازی را نیز بر حسب علاقه اش باید خریداری کند که هزینه ای مضاعف نیز بر دوش خانواده ها تحمیل خواهد کرد. متاسفانه سطح استادان آموزشگاه های موسیقی بسیار نازل است این امر سبب شده است که هنرجو نتواند حتی اصول ابتدائی نواختن ساز را یاد بگیرد و در پایان دوره صدائی خوشایند را از سازش خارج کند. در حیطه ورزش نیز وضعیت مطلوب تر از حوزه هنر نیست. فوتبال و شنا ، دو ورزشی هستند که در این فصل راغبان بیشتری به خود جلب می کنند. مدارس فوتبال با قول آموزش تکنیک و تاکتیک بازی فوتبال، استعدادیابی و معرفی بهترین استعدادها به باشگاه های بزرگ درصدد جلب نظر مشتریان مایه دار هستند. قول هایی که این مدارس در معرفی افراد مستعد به باشگاه های بزرگ می دهد گاهی خلاف واقع و دروغ است. و همین امر سبب برخوردهایی نیز در سنوات گذشته شده است. شنا دیگر ورزش مطلوب این فصل نیز ورزش پر خرجی است. پرداخت شهریه استفاده از استخر مشروط بر اینکه شنا بلد باشید در یک دوره نزدیک به حقوق ماهانه یک کارمند متوسط دولتی است. در صورتی که در شنا مبتدی باشید و قصد یادگیری و تبحر در شنا را داشته باشید باید مبلغی نیز به این امر بپردازید. ورزش های رزمی و دفاع شخصی نیز از ورزشهای پر طرفدار دختران و پسران در این فصل است که اگر پرداخت به آن موردی و مطابق مد روز نباشد می تواند بر توان دفاعی فردی بیافزاید و در صورت تبدیل شدن اینگونه ورزش ها به عادت مالوفه در سلامت اجتماعی مؤثر باشد.

کلاس های ورزش رزمی، آیروبیک و بدن سازی در این فصل برای دانش آموزان مقاطع بالا از جذابیت های فراوانی برخوردار است. به ویژه آن دسته از دانش آموزانی که به تناسب اندام و خوش فرمی بدن خود ارزش قائلند. اما گرانی شهریه از یک سو و قیمت بالای مکمل ها و ویتامین ها سبب شده است که ورزش پرورش و تناسب اندام برای خانواده گران تمام شود.

در یک حساب سر دستی هر گونه فعالیت ورزشی و هنری یا آمادگی درسی که شرطش شرکت در کلاس و قصدش پر کردن اوقات فراغت تابستانی باشد برای هر دانش آموز بین 500 هزار تا 2 میلیون تومان به طور متوسط رقم می خورد که با توجه به درآمد اقشار متوسط اجتماع رقمی سنگین محسوب می شود.

علی جعفری از آموزگاران بازنشسته بندرعباس با اشاره به این موضوع که در گذشته سیستم وزارتخانه آموزش و پرورش به تناسب فعالیت های دانش آموزان برای هر تابستان آنها برنامه ریزی داشت، گفت: اردوهای تفریحی آموزشی دانش آموزان در پیش از انقلاب که در رامسر بر پا می شد نمونه بارز این اقدامات بود. در اینگونه اردوهای پیشاهنگی نظم ، دیسیلپین اجتماعی ، وقت شناسی ، مشارکت ، تعاون و جهت دهی استعداد و ... به دانش آموزان آموزش داده می شد. وی با انتقاد از رها شدن دانش آموز در ایام تعطیلات تابستانی ، بیان داشت: متأسفانه آموزش و پرورش به بخش آموزش آن هم در حد خواندن و نوشتن اهتمام بیشتری دارد و از بخش پرورشی آن که مهمتر از آموزش نیز می تواند باشد، غافل است. وی کمرنگ شدن فعالیت های ورزشی، فرهنگی و هنری در مدارس را مصداق بی توجهی به امر پرورش دانست و گفت؛ ایام تعطیلات تابستانی نباید دانش آموز به حال خود رها شود، بخشی از وظیفه بر عهده اولیا دانش آموزان و بخش دیگر بر عهده وزارتخانه است اما وزارتخانه به جهت مشکلات عدیده مالی که با آن دست به گریبان است از انجام برخی از وظایف خود طفره می رود که یکی از آنها پر کردن اوقات فراغت دانش آموزان در ایام تعطیلات تابستانی است.
غلام وظیفه شناس از کاسب های بازار بندرعباس بر این عقیده است که در گذشته دانش آموزان به مجرد تعطیلی مدارس در فکر یافتن کاری در بازار، تعمیرگاه ها و در بین اصناف مختلف بودند و هدفشان کسب مهارت در کنار درآمد بودند.

این کاسب در ادامه گفت؛ نه تنها افرادی که پدرشان صاحب حجره یا مغازه ای در بازار بودند، تابستان ها در کنار پدر به رمز و رموز کسب و کار در بازار آشنا می شدند بلکه فرزندان افراد تهیدست اجتماع نیز با کارهای چون پادوئی ، آب فروشی ، کار در بارانداز و اسکله از باربری گرفته تا بارنویسی و کار در تعمیرگاه وقتشان را به بطالت نمی گذارندند.

وی در ادامه اضافه کرد: اینگونه تلقی از جایگاه کار کردن ، متکی بودن بر خویشتن و دست در جیب خود داشتن سبب به وجود آمدن نسلی شد که کار کردن را ارزش می دانند اما هر چه این تجربه آموزی و دوری از فضای کسب و کار دیرتر اتفاق بیفتد افراد جامعه توقع بیشتری از دولت ها دارند. و دولت هم توان درست کردن کار برای همه اقشار اجتماع را ندارد.

عدنان آل بو عبری جامعه شناس بر این عقیده است که؛ دولت و ملتی می توانند در آینده موفق باشند که بتوانند به بهترین وجه از اوقات فراغت پیش روی نسل ها به نفع مصالح اجتماعی بهره برداری کنند. این جامعه شناس در ادامه افرود: دوره ای که ما اکنون در آن به سر می بریم به دوره رفاه و فراوانی نامبردار است. اگر طبقات فرودست اجتماع و جوامع روستایی را منها کنیم در جوامع شهری ایران رفاه نسبی برقرار است و اکثر خانواده ها ، حتی آنهایی که از درآمد کمتری برخوردارند در پی موفقیت های فرزندشان در درس و فعالیت های جنبی مانند فعالیت های هنری ، فرهنگی و ورزشی و مهارت آموزی در یکی از این جنبه های فرعی است و حاضر هستند که از بسیاری از هزینه های خود زده و فرزندانشان را در این فعالیت های جنبی موفق ببیند.

این موضوع به خودی خود نمی تواند نادرست باشد اما تربیت صرف در این مسیر می تواند تبعات جبران ناپذیری را متوجه نسل جدید کند که مهم ترین آن جدایی از فضای کسب و کار و آموختن مهارت شغلی است به نحوی که بسیاری از مشاغل مورد نیاز اجتماع امروزه به تعداد محدودی در جامعه وجود دارد.

وی بی برنامگی والدین و اولیای امور در پر کردن اوقات تعطیلی تابستان ها را مشکلی دانست که همه ساله تکرار می شود و بدون آنکه نسخه ای خاص برای آن پیچیده شود، به سال آینده انتقال می یابد.

وی زمان بندی تعطیلات تابستانی را برای دانش آموزان از سوی والدین و اولیا امور امری مهم دانست و گفت: بخشی را باید بازسازی جسمی و روانی دانش آموز اختصاص داد، این بازسازی می تواند از طریق یک مسافرت به همراه خانواده حداکثر طی دو هفته باشد. البته مسافرت های بیش از دو هفته و صرف پردازش به تفریح و آنچه که در بین عوام به علاف گردی معروف است نمی تواند مفید باشد! برخی از والدین پس از پایان امتحانات و رویت کارنامه قبولی بچه هایشان از سخت گیری یا نظارت بر کارهای آنها غافل می شوند و بچه ها نیز در مسیر استراحت مطلق، بازیگوشی و عمر به بطالت گذراندن قرار می گیرند. اینان سرگرمی عمده شان تلویزیون نگاه کردن، بازیهای رایانه ای نظیر پلی استیشن یا وب گردی و سرگرم شدن در فضای مجازی است. فضائی که والدین نیز هیچگونه نظارتی بر آن ندارند. شب ها بیدار هستند و روزها به استراحت می پردازد و برخی تمامی تابستان اینگونه می گذارنند!

آل بو عبری نظارت مدام از سوی والدین در تابستان همچون ایام باز بودن مدارس را یکی از وظایف والدین دانست و افزود: برنامه ریزی برای این ایام بر حسب وسع و استطاعت خانوادگی و استعداد فرد در کلاس های هنری و ورزشی و فرا گرفتن فن و شغل از طریق ورود به بازار کار یا شرکت در کلاس های مهارت آموزی شغلی در مراکز فنی و حرفه ای می تواند بخش عمده وقت نوباوگان را پر کند.

وی ورود نوجوانان به بازار و فعالیت های شغلی را منوط به شناخت والدین از افراد صاحب کار عنوان کرد و گفت: این امر از بروز مشکلات بعدی نظیر سوء استفاده های جنسی از افراد کم سن و سال جلوگیری خواهد کرد.

گرچه مطابق کنوانسیون جهانی حقوق به کار گیری افراد زیر ۱۸ سال که کودک محسوب می شوند غیر مجاز است.

فرهود یوسفی روان درمان کاو، بر این باور است که ؛ اشتغال پی در پی و بدون وقفه فکری و عملی موجب خستگی جسمی و ذهنی می شود. به گونه ای که فرد یواش یواش سرزندگی و نشاط خود را از دست می دهد. در واقع فشارهای ناشی از اشتغال پیوسته ذهنی و جسمی به ویژه ذهنی نه تنها ممکن است با از دست رفتن نشاط و تعادل حیاتی فرد همراه باشد بلکه در مواقعی عامل مهمی برای بروز بسیاری از اختلالات روانی همچون روان رنجوری ها ، افسردگی ها و نارسایی های جسمی ( بیمار های روان تنی) می شود. این روان درمان کاو با اشاره به اینکه در این شرایط برخورداری از یک برنامه جامع و پیش بینی فرصتی آزاد و فارغ از کار موظف و بهره بری از آن اولین و مهم ترین گام در پیش گیری از آسیب های ذهنی و حفظ بهداشت روانی است، افزود: فقدان حداقلی از اوقات فراغت در زندگی روزمره ولو ساعتی یا کمتر از آن باعث افزایش اضطراب یا فشار روانی شده، زمینه اختلال در قوای حسی و ادراکی را فراهم می آورد و فرد در تفکر مولد و خلاق با مشکل جدی مواجه می شود. به یقین ، همانگونه که فشار ذهنی و روانی ناشی از فعالیت ها و مشغله های مستمر و بی وقفه نه تنها موجب اختلال در بهداشت روانی فرد می شود بلکه قدرت فراگیری ، ادراک مطالب و نگهداری ذهنی را به حداقل می رساند.

یوسفی در ادامه اضافه کرد: سه ماه تابستان و تعطیلات مدرسه بیشترین زمانی است که کودکان و نوجوانان فارغ از درس ، تحصیل و آموزش رسمی است اما این به معنی تعطیلی تعلیم و تربیت نیست و نیازمند برنامه ریزی مفید از سوی والدین و اولیای امور است. با توجه به اینکه تحولات رشدی و روان شناختی کودکان و نوجوانان فقط منحصر به بخشی از روزهای سال نیست و آنها همواره در حال رشد هستند. مسلماً باید در بقیه سال نیز متناسب با سن افراد باید اینگونه فعالیت ها ادامه داشته باشد. مثلاً انجام فعالیت های ورزشی برای دانش آموزان فقط منحصر به تعطیلات تابستانی نیست و آنان باید در طول سال با انجام فعالیت های بدنی و فیزیکی از شور و نشاط ویژه سن خود برخوردار باشند. پس می طلبد این آموزش ها از مهارت های زندگی ، ورزشی تا درسی در طول سال به صورت مستمر ادامه داشته باشد.

بر پایه پژوهشی از بدو ورود هر فرد به سیستم آموزشی کشور تا پایان دوره متوسطه نزدیک به 4 سال اوقات فراغت تابستانی هر فرد دانش آموز دارد که اگر برنامه و تدبیری به سبب جهت دهی اوقات فراغت تابستانی اندیشیده شود مضاف بر اینکه بسیاری از مشکلات فراروی نسل آینده ساز کشور برداشته می شود از مخاطرات و معضلاتی که ممکن است در آینده حادث شود نیز جلوگیری خواهد کرد.

به هر حال تابستان و فراغت بیش از 15 میلیون دانش آموز در پیش است و نگاه درست و آسیب شناسانه به این مقوله می تواند در ساخت و پرورش زندگی نسل آینده موثر باشد.

 

 

 

 

منبع / نشریه ماراک

اشتراک گذاری
نظر شما
نام:
ایمیل:
* نظر:
* :
آخرین اخبار