مجله مهر:مباهله در لغت یعنی لعنت و نفرین کردن و برداشتن قید و شرط از چیزی؛ اما این واژه برای مسلمانان معنایی فراتر از یک لغت ساده دارد. در تقویم مسلمانان ۲۴ذی الحجه روز مباهله نامگذاری شده. روزی که خیلی ها آن را با نام عید مباهله می‌شناسند. ماجرا از جایی شروع می‌شود که مسیحیان نجران وقتی به دعوت پیامبر برای اسلام آوردن راهی مدینه می‌شوند در کشاکش مناظره ها و مباحثه هایشان به مباهله می‌رسند. قرار بر این می‌شود که هر دو طرف مسلمان ومسیحی برای اثبات حقانیت خود یک جا جمع شوند و با دعا و نفرین از خدا بخواهند که طرف ناحق را رسوا کند. اتفاقی که در نهایت باعث نزول آیه ۶۱ سوره آل عمران می‌شود.پیامبر در محل مباهله با اهل بیت خود یعنی حضرت زهرا(سلام الله علیها)، امیرالمومنین(علیه السلام)،امام حسن و امام حسین(علیهم السلام) در محل مباهله حاضر می‌شوند.مسیحیان هم وقتی حضور نزدیکترین و عزیزترین های پیامبر را می‌بینند پیش از انجام مباهله از آن کناره گیری می‌کنند و تعدادی به اسلام ایمان می‌آورند.اما بسیاری از شیعیان واهل سنت این روز و آیه مختص آن را یکی از فضائل غیرقابل انکار اهل بیت پیامبر(علیهم السلام) به ویژه امیرالمومنین(علیه السلام) می‌دانند.آیه ای که در آن از امام به عنوان جان پیامبر یاد شده. این روز و این آیه بهانه‌ای شد تا مهمترین آیاتی را مرور کنیم که در شان مولای متقیان نازل شده است. امامی که می گویند اگر نبود چیزی بیش از ۳۰۰ آیه از آیه های قرآن کم می‌شد.
آیه مباهله
« فَمَنْ حَاجَّک فِیهِ مِن بَعْدِ مَا جَاءَک مِنَ الْعِلْمِ فَقُلْ تَعَالَوْا نَدْعُ أَبْنَاءَنَا وَأَبْنَاءَکمْ وَنِسَاءَنَا وَنِسَاءَکمْ وَأَنفُسَنَا وَأَنفُسَکمْ ثُمَّ نَبْتَهِلْ فَنَجْعَل‌لَّعْنَتَ اللَّهِ عَلَی الْکاذِبِینَ»
این آیه مباهله بود. آیه ای که در آن امیر مومنان به عنوان جان پیامبر خطاب شد. حضرت محمد(صلی الله علیه) از پسرانش(أَبْنَاءَنَا) امام حسن و امام حسین(علیه السلام) را، از زنان(نِسَاءَنَا) حضرت زهرا(سلام الله علیها) و از جانش(انفسنا)امیرالمومنین(علیه السلام) را به مباهله آورد.
آیه تبلیغ
«یا أَیُّهَا الرَّسُولُ بَلِّغْ ما أُنْزِلَ إِلَیْکَ مِنْ رَبِّکَ وَ إِنْ لَمْ تَفْعَلْ فَما بَلَّغْتَ رِسالَتَهُ وَ اللَّهُ یَعْصِمُکَ مِنَ النَّاسِ إِنَّ اللَّهَ لا یَهْدِی الْقَوْمَ الْکافِرِینَ»
«ای پیامبر! آنچه را از سوی پروردگارت به تو نازل شده است (در مورد ولایت و جانشینی حضرت علی) اعلام کن واگر چنین نکنی، رسالت الهی را نرسانده‌ای و (بدان که) خداوند تو را از (شرّ) مردم (و کسانی که تحمّل شنیدن این پیام مهم را ندارند) حفظ می‌کند. همانا خداوند گروه کافران را هدایت نمی‌کند.» شان نزول این آیه(۶۷سوره مائده) به روز غدیر و اعلام ولایت امیرالمومنین در حجه الوداع برمی‌گردد. آیه ای که پس از نزول به بالا بردن دست حضرت از جانب پیامبر و گفتن جمله معروف«من کنت مولاه فهذا علی مولاه» منجر می‌شود.
آیه لیله المبیت
«وَ مِنَ النَّاسِ مَنْ یَشْری نَفْسَهُ ابْتِغاءَ مَرْضاتِ اللَّهِ وَ اللَّهُ رَؤُفٌ بِالْعِبادِ»
بعد از بیعت اهل مدینه با مسلمانان و با خبر شدن قریش،کفار تصمیم می‌گیرند که از هر عشیره یک نفر انتخاب شود تا با حمله ناگهانی به خانه پیامبر او را به شهادت برسانند. آن وقت به خاطر تعداد کفار، قاتلی مشخص نخواهد بود و خونخواهی معنایی نخواهد داشت. واقعه ای که منجر به نزول آیه ۳۰ سوره انفال می‌شود و خداوند پیامبر را پیشاپیش از این دسیسه چینی آگاه می‌کند. اتفاقی که باعث شد تا در شب اول ربیع الاول با رفتن حضرت محمد(صلی الله علیه) به غار ثور،امیرالمومنین(علیه السلام) به جای پیامبر در بستر ایشان بخوابد و توطئه دشمنان را خنثی کند.شبی که در نهایت به نزول آیه ۲۰۷ سوره بقره ختم می‌شود. جایی که می‌گوید:« و از میان مردم کسی است که جان خود را برای طلب خشنودی خدا می فروشد، و خدا نسبت به [این] بندگان مهربان است.»
آیه ولایت
«إِنّما وَلیکُمُ اللهُ و رَسولُهُ والّذینَ ءَامَنوا الَّذینَ یقِیمُونَ الصَّلوةَ و یؤتُونَ الزَّکوة و هُم راکِعونَ»
خیلی از ما میان روایت های دینی مان این روایت را زیاد شنیده‌ایم؛ که روزی فرودستی در مسجد از مردم تقاضای کمک کرد اما کسی به او چیزی نداد، حضرت علی (علیه السلام) که مشغول نماز خواندن بود، هنگام رکوع با انگشت دست راست به آن نیازمند اشاره کرد. او آمد و انگشتر را از دست حضرت خارج کرد تا سرانجام آیه ۵۵ سوره مائده دروصف امیرالمومنان نازل شد.« ولی و صاحب اختیار شما فقط خدا و رسول او و مؤمنانی هستند که نماز را بر پا می‌دارند و در حال رکوع زکات می‌دهند.»
آیه اطاعت
«یَا أَیُّهَا الَّذِینَ آمَنُوا أَطِیعُوا اللَّهَ وَأَطِیعُوا الرَّسُولَ وَأُولِی الْأَمْرِ مِنْکُمْ ۖ فَإِنْ تَنَازَعْتُمْ فِی شَیْءٍ فَرُدُّوهُ إِلَی اللَّهِ وَالرَّسُولِ إِنْ کُنْتُمْ تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَالْیَوْمِ الْآخِرِ ۚ ذَٰلِکَ خَیْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِیلًا»
درباره شان نزول این آیه (۵۹ نسا)گفته‌اند:« فردی به ظاهر مسلمان(منافق) و مردی یهودی بر سر موضوعی اختلاف کردند. فرد یهودی گفت: موضوع را نزد حضرت محمد (ص) ببریم. مرد یهودی می‌دانست حضرت محمد (ص) رشوه نمی‌پذیرد؛ اما مرد به ظاهر مسلمان گفت: حَکَم میان من و تو کعب بن اشرف باشد؛ زیرا می‌دانست او رشوه می‌گیرد و به نفع رشوه‌دهنده داوری می‌کند. به دنبال این حادثه، آیه اولی الامر نازل شد و مردم را به اطاعت از خدا و رسول و اولی الامر فرمان داد.» برای همین هم می‌گویند که این آیه درباره امیرالمؤمنین نازل شده و منظور از اولی الامر اهل بیت(علیهم السلام) هستند.آیه ای که در آن خداوند می‌فرماید:« ای کسانی که ایمان آورده‌اید، خدا را اطاعت کنید و پیامبر و اولیای امر خود را [نیز] اطاعت کنید؛ پس هر گاه در امری [دینی] اختلاف نظر یافتید، اگر به خدا و روز بازپسین ایمان دارید، آن را به [کتاب] خدا و [سنت] پیامبر [او] عرضه بدارید، این بهتر و نیک‌فرجام‌تر است.»
آیه تتطهیر
«إِنَّمَا یُرِیدُ اللهُ لِیُذْهِبَ عَنْکُمُ الرِّجْسَ أَهْلَ الْبَیتِ وَ یُطَهِّرَکُمْ تَطْهِیراً»
این آیه در خانه ام سلمه ؛همسر پیامبر نازل شد. وقتی که اهل بیت حضرت یعنی امیرالمومنین، حضرت فاطمه و حسنین (علیهم السلام) هم حاضر بودند و پیامبر عبایش را روی آنها کشید و دعا کرد:«خدایا! اهل بیت من این چهار نفرند. اینان را از هر پلیدی پاک گردان» بعد از این دعا آیه تطهیر(آیه ۳۳سوره احزاب) نازل شد و خداوند فرمود:« بی‌گمان، خدا اراده کرده است تا آلودگی را از شما اهل بیت [پیامبر] بزداید و شما را پاک و پاکیزه گرداند.» بعد از این اتفاق ام سلمه از پیامبرپرسید آیا من نیز در شمار اهل بیت قرار دارم که پیامبرپاسخ داد تو همسر رسول خدایی و زن خوبی هستی (اما مقام اهل‌بیت مرا نداری.)
آیه مودت
«ذَلِک الَّذِی یبَشِّرُ اللهُ عِبَادَهُ الَّذِینَ آمَنُوا وَعَمِلُوا الصَّالِحَاتِ قُل لَّا أَسْأَلُکُمْ عَلَیهِ أَجْرًا إِلَّا الْمَوَدَّةَ فِی الْقُرْبَی وَمَن یقْتَرِفْ حَسَنَةً نَّزِدْ لَهُ فِیهَا حُسْنًا إِنَّ اللهَ غَفُورٌ شَکُورٌ»
درباره شان نزول آیه ۲۳ سوره شوری نوشته‌اند: تمام مفسران شیعه و بسیاری از مفسران اهل سنت از ابن عباس نقل کرده‌اند که پس از هجرت پیامبربه مدینه، انصار درباره اداره نظام اسلامی گفت و گو کردند. آنها تصمیم گرفتند نزد رسول خدابروند و بگویند: اگر برای پیشرفت اسلام و اداره جامعه نو بنیاد خویش نیاز اقتصادی و مالی داشته باشید، همه ثروت و امکانات ناچیز ما در اختیار شماست. هرگونه مصلحت بدانید و در آن تصرف کنید که سبب افتخار ما است. در اینجا آیه مودت نازل شد. تا اجر و مزد رسالت حضرت که دوستی و محبت اهل بیت(علیهم السلام) بود معرفی شود.آیه ای با این مضمون« این همان [پاداشی] است که خدا بندگان خود را که ایمان آورده و کارهای شایسته کرده‌اند [بدان] مژده داده است بگو به ازای آن [رسالت] پاداشی از شما خواستار نیستم مگر دوستی درباره خویشاوندان و هر کس نیکی به جای آورد [و طاعتی اندوزد] برای او در ثواب آن خواهیم افزود قطعا خدا آمرزنده و قدرشناس است.» بعد از این آیه بود که وقتی از پیامبر پرسیدند یعنی نزدیکان شما که دوستی آنها بر ما واجب است چه کسانی هستند؟ فرمود: علی و فاطمه و دو پسرشان.
انتهای پیام/ رویا سادات هاشمی