میناب بر روی گسل بی توجهی ها/زلزله خاموش در کمین است/34 روستا در معرض خالی از سکنه شدن

گروه استانها - یادداشت: علی ذاکری فعال رسانه ای و اجتماعی
کد خبر: ۱۱۸۶۱۶۵
تاریخ انتشار: ۱۶ مهر ۱۴۰۳ - ۱۵:۲۴ 07 October 2024

به گزارش تابناک، علی ذاکری در یادداشتی نوشت: ایجاد فرونشست در دشت‌ها که کارشناسان از آن به عنوان زلزله خاموش یا سرطان زمین یاد می‌کنند، یکی از مهمترین تهدیدات برای حیات شهر‌ها و روستا‌ها به شمار می‌رود که در اثر کاهش حجم مخزن و تخلیه آبخوان‌ها در دشت‌ها رخ می‌دهد.

بدون شک هر گونه اهمال و سهل انگاری در بررسی اقدامات ضروری تخصصی و تامین و تخصیص اعتبار لازم در علاج بخشی و جلوگیری ادامه روند، منجر به تهدید امنیت کشور نیز می‌شود.

دشت میناب که در ۱۰۰ کیلومتری شمال شرق بندرعباس واقع شده و از سمت شرق به رشته ارتفاعات میناب و از سمت غرب به خلیج فارس منتهی می‌شود، از جمله دشت‌هایی است که در سال‌های اخیر در حال فرونشست شدید است.

میناب یکی از شهرستان‌های پر جمعیت هرمزگان است که سابقه‌ تاریخی بسیار زیادی دارد و به لحاظ استقرار سد استقلال در آن، آب شرب بخش اعظمی از استان هرمزگان را تامین می‌کند.

اما طی سال‌ها در کنار انتقال آب از سد میناب به مرکز استان (بندرعباس) و چند شهر دیگر، حفر چاه‌هایی تحت عنوان چاه‌های اضطراری در بستر رودخانه و با هدف تامین نیاز آب شرب بندرعباس و بندرخمیر موجب شده تا علاوه بر افت شدید سطح آب در آبخوان ها، با پیشروی آب شور دریا در آبخوان‌ها درصد شوری آب در دشت میناب نیز افزایش قابل توجهی پیدا کند.

یکی از پیامد‌هایی که سد استقلال برای دشت میناب به همراه داشته و دارد، این است که زیست بوم منطقه و تالاب منحصر به فرد (دلتای رود شور ـ شیرین و میناب ثبت شده در کنوانسیون رامسر که معاهده‌ای بین‌المللی در راستای حفظ و نگهداری تالاب‌ها محسوب می‌شود و مهم‌ترین اکوسیستم‌های جنگل حرا در جنوب کشور) به شمار می‌رود به خطر افتاده است.

در حقیقت سدسازی در بالادست رودخانه شور و شیرین که به تالاب شور و شیرین و میناب منتهی می‌شود در کنار حفر چاه‌های متعدد و برداشت از منابع آب زیر زمینی، ضمن تشدید روند نابودی منابع آبی، موجب کاهش سطح آب زیرزمینی و در نتیجه شکل گیری پدیده مخرب فرونشست زمین در بخش وسیعی از دشت میناب شده است که از آن جمله می‌توان به شکاف‌ها و فروچاله‌های متعدد در روستا‌های کاشرانی، تمبک (بالا، پائین و وسط)، گورزانگ، تم بلوچان، باغگلان، تم بساط، چلوگاومیشی، تالار، تمبانو، ملاجماتی، محمودی، گشنو، نصیرایی، شاه منصوری، حکمی، سرریگان، ماشهران، حاجی آباد، کلو، کلیبی، سرباران، میرآباد، کلنتان، زهرایی، پازیارت، بلبلی، باغانی، کردر، بندزرک، گرازوئیه، شهوار و بهمنی اشاره کرد که اکنون موجب شده انگیزه مردم برای اقامت در این روستا‌ها از بین برود و سهم جمعیت روستایی در مناطق یاد شده رو به کاهش نهاده و مهاجرت ناخواسته کلید بخورد.

به نظر می‌رسد اصلی‌ترین بحران که هم اکنون میناب با آن مواجه است پیشروی پدیده خطرناک فرونشست زمین در مناطق مختلف این شهرستان است چرا که به هر کجای دشت میناب که نگاه کنید می‌بینید زمین دهان گشوده و شکاف‌های بزرگی تشکیل شده است.

سونامی فرونشست زمین و ایجاد فروچاله و شکاف‌های بزرگ در میناب به گونه‌ای پیشروی کرده که مرکز شهر میناب (محله سلیمانی واقع در بلوار آل محمد (ص) و محدوده روبروی بیمارستان) و باند فرودگاه شهر میناب (محل کنونی احداث مسکن ملی) نیز دچار این پدیده خطرناک شده است و هر روز شاهد افزایش وسعت و نرخ فرونشست در مناطق مختلف میناب هستیم که بسیار نگران کننده است.

در واقع دشت میناب از جمله دشت‌هایی است که در سال‌های اخیر با مرگ آبخوان‌ها و فرونشست شدید و آثار غصه آور آن، بدترین و بزرگترین فجایع زیست محیطی را تجربه می‌کند.

در این منطقه بارندگی سالیانه به حدی نبوده که برداشت‌های آب از منابع زیرزمینی در میناب را جبران کند به ویژه در سال‌های اخیر با وقوع خشکسالی و کاهش نزولات آسمانی در هرمزگان، میزان تغذیه منابع زیر سطحی کاهش شدیدی پیدا کرده در حالی که برداشت‌ها از منابع آبی دشت میناب و انتقال بین حوضه‌ای آب از میناب افزایش یافته است تا جایی که بر اساس برخی گزارش‌های موجود، سطح ایستابی در برخی نقاط تا عمق ۱۰۰ متری و بیشتر نیز پایین رفته است و این باعث شده تا فضای حفرات میان ذرات خاک خالی شود و در نتیجه نشست زمین رخ دهد به نحوی که در سال‌های اخیر، گودال ها، حفرات بزرگ و تونل‌هایی در زیر سطح ایجاد شده است.

رشد این گسیختگی‌ها تا سطح، به ویژه در بخش‌های نزدیک به کوهستان و یا جا‌هایی که رخنمون سنگی نزدیک سطح قرار دارند سبب ایجاد شکاف در سطح شده است.

ولی در بخش‌های مرکزی دشت با توجه به ضخامت زیاد و تراکم رسوبات، نشست و حرکات قائم به سمت پایین را سبب شده است. باید این نکته را مد نظر قرار داد که علت اصلی پدیده مخرب فرونشست در میناب برداشت بی رویه و خارج از قاعده آب از منابع زیر زمینی است و تنها راه مهار این پدیده نیز کنترل و قطع کامل برداشت‌ها و عدم انتقال بین حوضه‌ای آب از میناب و نجات آبخوان‌ها و سفره‌های زیرزمین» در قالب طرح احیا دشت میناب» در این شهرستان است.

با توجه به این که واقعیت‌های مرتبط با بحران آب در میناب بسیار تکان دهنده است و چالش‌های زیادی برای مردم این شهرستان به ویژه ساکنان روستا‌ها ایجاد کرده است می‌توان دریافت که مدیریت منابع آبی در هرمزگان مطلوب نبوده و نمی‌باشد و اگر این مهم، اصلاح، کارشناسانه و آینده نگرانه نباشد شکی نیست که به زودی باید منتظر حوادث تلخ و ناگوار در این خطه از استان بود.

از مهمترین مشکلات میناب که نتیجه نادیده گرفتن حقوق طبیعت و داشتن نگاه خودخواهانه در مسیر تخریب محیط زیست، فقدان مدیریت نظام‌مند در حوزه آب و سیاست‌های غلط در مدیریت و بهره برداری از منابع آب است و اکنون شهرستان میناب به شدت با آن درگیر است تبعات کاهش آب‌های زیر زمینی، نابودی دائمی سفره‌های آب زیر زمینی (از میان رفتن دائمی قابلیت جذب آب در سفره‌های زیر زمینی)، پیشروی آب‌های شور و شور شدن خاک زمین‌ها و باغات است.

آنچه مهم است و باید به آن توجه داشت این است که شرایط سخت و شکننده ناشی از بحران حوزه آب در میناب از ابعاد فنی و اقتصادی و ابعاد اجتماعی به سطوح بالاتر آمده و با به خطر افتادن زندگی و معیشت بیش از ۶۵ درصد مردم (کشاورزان و باغداران) اکنون به یک مسئله امنیتی تبدیل شده است.

متاسفانه با وجود این که این بحران (تامین آب از منابع پایدار) یکی از اصلی‌ترین مسائل و مشکلات هرمزگان به ویژه مرکز استان است ولی هنوز مسئولان به ویژه متولیان حوزه آب به صورت جدی و با تمام ظرفیت‌های موجود قانونی به این عرصه ورود نکرده و حتی برنامه جامعی هم برای غلبه بر این بحران ندارند و در مقابل مطالبه مردم و فعالان محیط زیست در میناب، تنها شعار‌های زیبا و جذاب را مطرح کرده و می‌کنند.

انتهای پیام/

 

برچسب ها: فرونشست زمین
اشتراک گذاری
نظر شما
Chaptcha
حروفي را كه در تصوير مي‌بينيد عينا در فيلد مقابلش وارد كنيد
آخرین اخبار