دهکده گردشگری صبا، نخستین پروژه سرمایه‌گذاری در یکی از مناطق 12گانه نمونه گردشگری قم است که عملیات اجرایی آن سال 84 آغاز شده و شامل 3 فاز می‌شود که فاز نخست یک مجموعه گردشگری، خدماتی و تفریحی است که به بهره‌برداری رسید.
«این دهکده توریستی قم است. دریاچه‌ای مصنوعی در دل کویر، شاهکار جدید مهندسی منابع آب کشور و احتمالا بدون توجه به آسیب‌های جدی که به محیط‌زیست می‌زند. این بار در یک شاهکار مهندسی، دریاچه‌ای مصنوعی را در دل کویر ساختند با تغذیه از سفره‌های آب زیرزمینی. در وانفسایی که کمبود آب را کودکان 7 ساله هم باور دارند، با تکیه بر کدامین منابع آب در دل کویر با تبخیر بالا دریاچه ساخته‌اید؟ جت اسکی و قایق سواری در بیابان‌های قم چه معنایی دارد؟! مگر دو دریا در شمال و جنوب نداریم؟ حال بیاییم از بستن شیر آب در هنگام مسواک‌زدن حرف بزنیم...».
این نمونه‌ای از پیام‌هایی است که پس از افتتاح دهکده سلامت در قم و انتشار عکس‌های دریاچه مصنوعی آن در فضای مجازی دست به دست می‌شد. ابراز نگرانی‌های مکرر دوستداران محیط زیست این بار متوجه تنها طرح به ثمر رسیده در مناطق نمونه گردشگری بود که با 100 میلیارد تومان سرمایه‌گذاری می‌خواست راهی جدید برای استفاده از ظرفیت‌های قم در عرصه گردشگری آغاز کند، منتهی این راه هم مانند هر مسیر سختگذر دیگری با دشواری‌ها و اما و اگرهایی روبه‌رو است.
مسیر دستجرد که از شهرهای ییلاقی و تفرجگاه قدیمی قمی‌هاست، این روزها به دلیل مشکلات ناشی از خشکسالی طراوت قدیم را ندارد. با این حال طی کردن این مسیر بدون استشمام بوی گیاهان وحشی، طراوت نمناک باران و لذت‌بردن از هوای معتدل نیست. دهکده گردشگری صبا که از آن به عنوان دهکده سلامت هم یاد می‌کنند، در همین محدوده واقع شده و البته به علت وجود دریاچه مصنوعی طراوتی دوچندان دارد.
دور تا دور این دهکده را پوشش گیاهی بومی منطقه دستجرد که درختان توت، گردو و فندق از شاخص‌هایش هستند و آب‌نماهای زیبای سنگی به مکانی زیبا برای یک تفریح دو سه روزه تبدیل کرده و دریاچه مصنوعی زیبای آن با امکان قایق‌سواری، به دلچسب‌بودن فضا بسیار کمک کرده است.
دهکده گردشگری صبا، نخستین پروژه سرمایه‌گذاری در یکی از مناطق 12گانه نمونه گردشگری قم است که عملیات اجرایی آن سال 84 آغاز شده و شامل 3 فاز می‌شود که فاز نخست یک مجموعه گردشگری، خدماتی و تفریحی است که به بهره‌برداری رسید.
فاز دوم این طرح دهکده سلامت و فاز سوم آن دهکده ورزشی است که در دهکده سلامت کلینیک‌های سلامت، مجموعه‌های توریسم درمانی و... راه‌اندازی خواهد شد و در دهکده ورزشی هم اردوهای تیم‌های ورزشی برگزار خواهد شد.
هزینه این 3 فاز دهکده سلامت 5 هزار میلیارد تومان است که مالک این مجموعه به دنبال جذب سرمایه‌گذار برای فازهای بعدی است.
در این دهکده از تردد خودرو جلوگیری می‌شود و دخانیات هم مصرف نخواهد شد و قرار است کشت، داشت و برداشت گیاهان دارویی در آن شکل بگیرد اما همه اینها برنامه‌های آینده است و آن چیزی که امروز نمود عینی پیدا کرده دریاچه مصنوعی است که از نظر دوستداران محیط زیست احداثش در شرایط تنش بی‌آبی هیچ توجیهی ندارد.
حبس آب و ضربه به پایین دست
کارشناسان اما درباره خوب و بد احداث این دریاچه مصنوعی نظرات مختلفی دارند. احمد حاج حسینی، مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قم با اشاره به اینکه منبع تأمین آب این دریاچه قناتی است که مالکیتش با سرمایه‌گذار است، اظهار داشت: کاری که این مجموعه انجام داده بی‌شک بر کمیت و کیفیت آب در پایین دست اثر دارد.
وی ادامه داد: رژیم آبی قنات به گونه‌ای است که نمی‌شود آب را بیش از حد برداشت کرد و اگر آب را جایی حبس کنیم به منابع پایین دست ضربه وارد می‌شود. حاج حسینی گفت: ایجاد استخر موجب می‌شود که تغذیه طبیعی قنات اتفاق نیفتد و منابع آبی پایین دست دچار مشکل شود.
وی با اشاره به اینکه استخرهای ذخیره آب در تمام نقاط استان وجود دارد، افزود: این دریاچه هم که حجمی معادل چندین استخر معمولی کشاورزی دارد، وضعیت منابع آبی زیرزمینی ما را دچار مشکل می‌کند.
مدیرعامل شرکت آب منطقه‌ای استان قم گفت: در مجموع یکی از موضوعاتی که باید مدیریت شود همین استخرهایی است که آب قنات‌ها را برای کشاورزی یا موضوعات دیگر محصور می‌کند. وی با اشاره به ابزارهایی که برای نظارت به این مساله وجود دارد، اظهار داشت: شرکت آب منطقه‌ای به عنوان بخشی که متولی آب است می‌تواند این مساله را در شورای حفاظت منابع آبی که در استانداری تشکیل شده مطرح کند.
حاج‌حسینی به حساسیت کنونی مدیران درباره منابع آبی اشاره کرد و افزود: یک زمانی دولت به این فرایندها تسهیلات می‌داد و آن را تشویق می‌کرد اما الان در این شورا رایزنی‌های لازم را انجام می‌دهیم تا ملاحظات مربوط به حفاظت از منابع آبی بر مسائل دیگر مقدم باشد.
وی با اشاره به شکایت‌هایی که از برخی کشاورزان پایین دست نسبت به احداث این دریاچه صورت گرفته گفت: ورود ما به مساله دهکده گردشگری صبا می‌تواند از طریق شکایت منابع آبی پایین دست صورت بگیرد.
ظلم به اهالی
فرماندار قم هم به عنوان کسی که سال‌ها مسئولیت جهاد کشاورزی استان را به عهده داشته و تحقیقات گسترده‌ای بر موضوعات مرتبط با منابع آبی را پیگیری کرده، گفت: ایجاد استخرهای ذخیره آب با هر حجمی که باشد، بدون برنامه‌ریزی و مطالعات در زمینه اثری که می‌تواند بر پایین دست داشته باشد یک اشتباه و ظلم به اهالی پایین دست است.
رضا سیار با اشاره به اینکه درنظرگرفتن حقوق و حقابه‌های پایین دست در هیچ نوع از استفاده از آب و هیچ کاربری توجیه‌پذیر نیست، افزود: البته دهکده سلامت چندسالی هست که موضوع احداث دریاچه را پیگیری می‌کند و از این نظر اقدام این مجموعه تازگی ندارد. وی گفت: دریاچه‌ای که در این مجموعه احداث شده دارای یک لایه ژئو ممبران است و به دلیل شرایطی که برای آن ایجاد شده می‌شود گفت مصرف بالادست محسوب نمی‌شود بلکه از نگهداری آب برای حفظ یک منظر استفاده شده است.
به عقیده فرماندار قم دریاچه‌ای که دهکده سلامت احداث کرده به اندازه استخرهایی حتی کوچک‌تر که برای توسعه و کشاورزی استفاده می‌شوند، تأثیر منفی ندارد چرا که با وجود حجم بزرگی که دارد، هدررفت آب در آن زیاد نیست.
وی درباره ایرادی که دوستداران محیط زیست درباره زیاد بودن تبخیر به این اقدام وارد دانسته‌اند گفت: با توجه به اقلیمی که منطقه دستجرد دارد این تبخیر آنقدر قابل ملاحظه نیست هر چند به هر حال اثر خود را دارد و به مرور زمان کیفیت آب را کاهش خواهد داد.
به عقیده سیار استفاده این حجم آب در حوزه گردشگری نسبت به استفاده از کشاورزی ارزش افزوده و اشتغال‌زایی بیشتری دارد در نتیجه بیش از کشاورزی می‌تواند توجیه‌پذیر باشد.
هر چند به نظر می‌رسد قدری درباره این دهکده و دریاچه مصنوعی‌اش در شبکه‌های اجتماعی جنجال و زیاده‌روی شده اما مطالعه نقاط مثبت و منفی این طرح یک سؤال را به ذهن می‌رساند و این است که آیا از هزار و یک راه برای جذب گردشگر، همه را تجربه کرده‌ایم که حالا نوبت به احداث یک دریاچه مصنوعی رسیده باشد؟
منبع: همشهری
