در 10 سال اخیر در استان قم 200 کوره ذوب سرب با همین نگاه تخریب شده و آمار این کوره‌ها کاهش پیدا کرده اما همچنان به صفر نرسیده است.
به گزارش تابناک قم، قم رتبه نخست را در واردات و استحصال سرب از باتری‌های فرسوده دارد. این یکی از منفی‌ترین رتبه‌هایی است که برای یک استان می‌توان متصور شد. به دست آوردن سرب به وسیله ذوب باتری‌های فرسوده یکی از آلوده‌کننده‌ترین صنایع است که به صورت مجاز و غیر مجاز در سال‌های اخیر در استان قم پا گرفته و حتی در دوره‌ای جزئی از فرصت‌های سرمایه‌گذاری در قم بوده است.
کشاورزان، مرتع‌داران، دامداران، کارگران کارخانه‌های سرب و تمام کسانی که از نزدیک با این فلز در تماس بوده‌اند، به وضوح اثر آن را بر خود، محصولات و حیواناتشان دیده‌اند. گزارش‌های مختلفی از روستاها و مراتع اطراف قم رسیده که نشان می‌دهد تجمع سرب در بدن انسان و غذاهایی که مصرف می‌کند چه زیان‌هایی می‌تواند داشته باشد. زیان‌هایی مانند سقط جنین، سرطان و مرگ.
نزدیک به 5 سال است که بر اساس احکام قضائی کوره‌های ذوب سرب در اطراف قم تخریب می‌شود ولی کماکان فعالیت برخی از این کوره‌ها ادامه دارد و این تخریب‌ها نتوانسته مانع ادامه کار آنها شود. از طرفی استان‌های مجاور مجوزهای کارخانه‌های ذوب سرب را در مرزهای استان می‌دهند که این موضوع هم عوارض این صنعت آلاینده را به قم وارد می‌کند.
به گفته کارشناسان، 2 درصد مقدار سرب تولید شده به عنوان ذرات معلق از کوره‌های بدون فیلتر متصاعد می‌شود و اگر هر یک از این کوره‌ها هر شب حداقل یک تن سرب تولید کنند از هر کوره در هر شب 20 کیلو ذرات معلق سرب به هوا می‌رود. در شرایطی که در بسیاری از کشورها اگر سرب در حد یک ppm در مواد غذایی وجود داشته باشد با آن برخورد می‌کنند، فرستادن این حجم ازآلایندگی به هوا، آب و خاک داستانی دردناک از قربانی کردن سلامتی مردم به پای منفعت عده‌ای اندک است.
ضرر سرب به جان انسان‌ها
«سید احمدرضا شفیعی» معاون فنی اداره‌کل محیط زیست استان با تایید زیان‌هایی که شهروندان از آلودگی‌های سربی می‌بینند، اظهار کرد: سرب یک فلز سنگین است که عوارض بسیار شدیدی دارد و حتی می‌تواند موجب مرگ انسان شود.
وی با اشاره به اثر تجمع‌کننده این فلز سنگین در طبیعت گفت: این فلز در هر غلظتی که در بدن وجود داشته باشد می‌تواند به تناسب یک عارضه ایجاد کند و تفاوتش با دیگر آلاینده‌ها این است که در طبیعت تجزیه نشده و اثر تجمع زیستی دارد.
معاون فنی اداره‌کل محیط زیست استان افزود: سرب می‌تواند در آب باشد و در خاک به صدها برابر غلظت اولیه تجمع کند. پس از آن وارد ریشه گیاهان و سپس بدن جانوران شده و از طریق شیر و گوشت به بدن انسان برسد.
وی تصریح کرد: این فلز می‌تواند سال‌ها در استخوان‌ها ذخیره شده و جای کلسیم را در استخوان اشغال کند. پوکی استخوان از عوارض این تجمع است و پس از مدتی بدن از استخوان برداشت کرده و این فلز را وارد خون می‌کند که از این طریق به بخش‌های مختلف بدن آسیب می‌رساند.
تخریب 200 کوره ذوب سرب
شفیعی با اشاره به این‌که تهدید سرب از ناحیه کوره‌های سنتی متوجه مردم قم است گفت: فعالیت این کوره‌ها کاملا غیر قانونی و بدون هیچگونه کنترل و ضابطه است. بر اساس مصوبه شورای تامین استان هر موردی که دیده شود باید تخریب شود و حتی این تخریب به حکم قاضی نیاز ندارد.
به گفته وی، در 10 سال اخیر در استان قم 200 کوره ذوب سرب با همین نگاه تخریب شده و آمار این کوره‌ها کاهش پیدا کرده اما همچنان به صفر نرسیده است.
معاون فنی اداره‌کل محیط زیست استان قم تصریح کرد: اواخر سال گذشته شورای برنامه‌ریزی مصوباتی داشت که بر اساس آن می‌توانیم هر جایی که این کوره‌ها را مشاهده کردیم، در کوتاه‌ترین زمان به تخریب آنها اقدام کنیم که در این عرصه گزارش‌های مردمی هم می‌تواند بسیار اثرگذار باشد.
وی در توضیح لاینحل بودن این مشکل با وجود احکام قضائی مرتبط گفت: مشکل اینجاست که این واحدها قدرت تحرک بسیاری دارند و می‌توانند دور از چشم متولیان حتی شب‌ها به فعالیت خود بپردازند. گاهی دیده می‌شود مرتع‌داران مراتع خود را به این افراد اجاره می‌دهند و گمان می‌کنند که اختیار این کار را در ملک خودشان دارند در حالی که با این افراد برخورد قضائی می‌شود.
وی افزود: راه‌اندازی این کوره‌ها نیاز به هزینه زیادی ندارد و معمولا کسانی که این کار را انجام می‌دهند از اتباع خارجی استفاده می‌کنند و از آنجا که راه‌اندازی این واحدها تکنولوژی چندانی هم نیاز ندارد، کار برایشان امکان‌پذیر می‌شود.
دستیابی به متخلفان کار آسانی نیست
شفیعی اظهار کرد: این افراد متخلف به مناطق صعب العبور برای راه‌اندازی کوره‌های ذوب سرب می‌روند و دستیابی به آنها چندان کار آسانی نیست.
معاون فنی اداره‌کل محیط زیست استان با اشاره به سختی‌های ریشه کن کردن این تخلف گفت: در این حرفه حاشیه سود بالاست چرا که استحصال سرب از باتری‌های فرسوده چندان هزینه‌ای ندارد بلکه هزینه این کار مربوط به رعایت استانداردهای زیست محیطی است. هر چه در این میان از استانداردها کم شود، حاشیه سود بالا می‌رود.
به گفته وی، این واحدها آنقدر آلایندگی دارند که اگر دام یک بار از مراتع نزدیک به آنها چرا کند احتمال ایجاد خطر هم دام و هم برای انسان وجود دارد.
شفیعی افزود: در واحدهای مجازی که از دستگاه‌های ذیربط مجوز گرفته‌اند، سطح آلایندگی نسبت به واحدهای سنتی بسیار کمتر است. این واحدها از فیلترهای استاندارد برای کاهش آلایندگی استفاده کرده و با بازیافت دوباره آلودگی‌ها محصول خود را افزایش می‌دهند. با این حال از نظر ما به عنوان سازمان محیط زیست، عوارض این واحدها هم صفر نیست و باید مدیریت‌های تکمیلی و نظارت‌های دقیق‌تر روی این واحدها صورت گیرد.
قم یکی از مراکز مهم ذوب سرب در کشور
شفیعی تصریح کرد: با وجود محدودیت‌هایی که در سال‌های اخیر درباره واحدهای ذوب سرب ایجاد شده، استان قم همچنان یکی از مراکز مهم ذوب سرب در کشور است و این برای ما جای تاسف دارد چرا که با تراکم جمعیتی که در قم وجود دارد، سلامتی مردم را به خطر می‌اندازد.
در میان تمام مشکلاتی که در این زمینه وجود دارد، اعطای مجوز به واحدهای تولید سرب از زباله‌های فرسوده از سوی استان کاری عجیب است. کاری که در گذشته اتفاق می‌افتاد و امروز البته مطابق مصلحت‌اندیشی‌ها صورت نمی‌گیرد. هر قدر هم امروز تلاش کنیم تا در مقابل فعالیت‌های واحدهای غیر مجاز بایستیم، نقش چراغ سبز استان برای استقرار واحدهای مجاز را نمی‌توان نادیده گرفت. سازمان صنعت و معدن با ذوق زدگی در مقابل سرمایه‌گذارانی که حاضر به این کار بودند قرارداد امضا می‌کرد و اگر پیگیری‌های دوستداران محیط زیست نبود، تعداد واحدهای مجاز و غیر مجاز بسیار بیش از اکنون بود.
واقعیت این است که نگرش بخشی در حوزه‌های مختلف موجب شده امروز آلودگی‌های زیست محیطی یکی از اساسی‌ترین مشکلات در تمام استان‌های کشور از جمله قم باشد.
وقتی مدیر صنعتی نمی‌خواهد بپذیرد ذوب سرب تهدید است و نه فرصت و هنگامی که دستگاه‌های حاکمیتی هماهنگی لازم را برای برخورد با این قبیل ناهنجاری‌های زیست محیطی ندارند، نمی‌توان چندان به پالایش استان از این آلودگی‌ها امیدوار بود. البته این موضوع هماهنگی‌های بین استانی را نیز لازم دارد چرا که ساخت کارخانه‌های سرب در مرزهای جغرافیایی قم، بخشی از این عوارض را از استان‌های همجوار هم به سوی قم فرستاده است.
منبع: همشهری
