انسان برای زندگی به دو محیط نیاز دارد: یکی محیط طبیعی و دیگری محیط اجتماعی؛ پیدایش و شکل گیری محیط طبیعی، به هیچ عنوان در حوزه اختیار و عملکرد انسان نیست، بر خلاف محیط اجتماعی که ساختار آن کاملاً در حوزه عملکرد و اختیار انسان قرار دارد. طبیعت که محیط اولیه زندگی انسان است؛ امروزه مفهومی بسی گسترده تر دارد وتنها در قلمرو مسائل پزشکی و بحث های فلسفی نمی شود، بلکه با بسیاری از مسائل اجتماعی، سیاسی و اقتصادی در هم تنیده است؛ آدمی همواره به ابزار و شیوه های جدیدی برای استفاده بیشتر از طبیعت دست می یابد، فرآورده های گوناگونی از آن به دست می آورد و بر سیطره خود برآنان می افزاید؛ انسان امروزی بر بسیاری از عناصر و پدیده های طبیعت تسلط دارد و آنها را تحت سیطره خود در آورده و از آنها بهره می جوید، گویا جهان با هم مواهب و امکاناتش روستای آبادی است که منافع آن تنها به انسان تعلق دارد و سایر حیوانات ومخلوقات هم در خدمت او می باشند؛ این مفهوم که خدا زمین را برای انسان آفرید و دراختیار او قرار داد در بسیاری از آیات قرآن آمده است؛ در عین حال همواره به انسان هشدار می دهد که زمین؛ سطح و فضای اطراف آن؛ منابع زیر زمینی و هم امکانات آن متعلق به خدای متعال است؛ بر همین اساس است که دانشمندان در عصر حاضر بر این باورند که علاوه بر پنج انقراض گروهی که اتفاق افتاد و تعداد بی شماری از جانداران و اکوسیستم ها را از بین برد در عصر کنونی هم انقراض ششم در راه است که عامل اصلی این ایجاد آن انسان است؛ سالانه 1 تا 5/1 میلیون هکتار از سطح مراتع کشور بر اثر انهدام پوشش گیاهی[هر ثانیه50 متر مربع] کاسته وبه مساحت کویر اضافه می شود و اقدامات انجام گرفته به هیچ وجه کار ساز نبوده است؛ گسترش تخریب مراتع به حدی است که از صد میلیون هکتار در سال 1972 میلادی به 80 میلیون هکتار در حال حاضر رسیده است.
همان طور که خدای متعال به صراحت اعلام می دارد:«ظَهَرَ الفسادُ فِی البَدّوَ البحَرَ بِما کَسَبَت اَیدِی النّاس»:«به سبب رفتارها و تصرفات نادرست بشر؛ فساد و تباهی در محیط زیست دریایی و خشکی پدیدار شده است». در چند روز اخیر دانشمندان از ذوب شدن یخ های قطب جنوب و افزایش سطح آب دریا به ویژه در گرینلند که به دلیل گرم شدن زمین و بر اثر افزایش گازهای گلخانه ای است خبر دادند و اظهار ناراحتی فزاینده و تأسف برای نسل آینده نمودند.
امروزه درجه حرارت زمین سریع تر از هر زمان دیگری در تاریخ در حال افزایش است. دهه 2010 میلادی... گرم ترین دهه در 100 سال گذشته بود و به طور حتم قرن گذشته گرم ترین قرن در هزاره گذشته بوده است. علت اصلی این پدیده رشد جمعیت و پیشرفت فناوری در نتیجه افزایش تقاضا جامعه برای حامل های انرژی است که در قرن اخیر بیش از 6 درصد در سال رشد داشته است و چنانچه همین روند در افزایش میزان تقاضا و مصرف انرژی ادامه یابد، در چند دهه آینده تغییرات آب و هوایی شدیدی به صورت گرمایش جهانی به وقوع خواهد پیوست.
مدل های آب و هوایی پیش بینی می کنند که تا سال 2100 میلادی دمای کره زمین 1 تا 5/5 درجه سانتی گراد افزایش خواهد یافت. این پیش بینی بیان کننده این مطلب است که تغییرات آب و هوا در طول قرن حاضر و قرن آینده بیشتر از تغییرات آن در طول یکصد قرن پیش خواهد بود. تا سال 2100 میلادی به دلیل آب شدن یخ های قطبی سطح آب های آزاد تا 94 سانتی متر افزایش ارتفاع خواهد داشت بنابراین آنجا که 100 میلیون نفر از مردم دنیا هم اکنون در ارتفاع کمتر از 94سانتی متر زندگی می کنند باید نتیجه گرفت که بسیاری از جزایر و بیش از یکصد میلیون نفر از مردم جهان به زیر آب خواهند رفت. نائو اعلام کرده است تغییرات جوی تا سال 2080، باعث کاهش تولید برنج و گندم تا یک پنجم میزان فعلی خواهد شد، تامین آب و غذا و تحقق حقوق بشر بسیار دشوار خواهد شد، بیماری های عفونی مثل مالاریا افزایش خواهد یافت، مدل های مهاجرت پرندگان از بین خواهد رفت و زمان گل دهی و تولید محصول بسیاری از آنان مختل خواهد شد.
وقوع سیل ها و توفان های مهیب همچون کاترینا، از مهمترین پیامدهای مرگبار تغییر آب و هوا است که تا سال 2100 به چندین برابر افزایش می یابد. با این وجود و در حالی که بیش از 150 کشور جهان به پروتکل کیوتو مبنی بر کاهش انتشار گازهای گلخانه ای که عمده ترین علت پدیده گرم شدن زمین است ملحق شده اند، ایالات متحده همچنان از الحاق به کیوتو امتناع می کند در حالی که نزدیک به 27 درصد انتشار گازهای گلخانه ای جهان مربوط به این کشور است.
بنابراین گازهای گلخانه ای باعث باقی ماندن کسری از انرژی خورشیدی به زمین در داخل جو می شود. این تبادل انرژی باعث پایا ماندن دمای زمین در حد مناسبی می شود به گونه ای که اگر اثر گلخانه ای در جو زمین وجود نداشت دمای کره زمین به طور متوسط 5/15 درجه سانتی گراد نسبت به حال کمتر می شد. چنین کاهش دمایی باعث می شود که زمین همچون عصر یخبندان غیر قابل سکونت باشد. از سوی دیگر چنانچه موجودی گازهای گلخانه ای در داخل جو زیادتر از حد متعارف شود موازنه انرژی زمین به هم خورده و باعث باقی ماندن انرژی بیشتری در داخل جو زمین می شود. این امر گرمایش تدریجی زمین را به دنبالدارد. در مدت 200 سال گذشته و به ویژه در 50سال اخیر، انتشار گازهای گلخانه ای به شدت افزایش یافته است. به طوری که در حال حاضر موجودی گاز دی اکسید کربن و متان در جو به ترتیب 30 و 150 درصد نسبت به پیش انقلاب صنعتی افزایش داشته و در این میان دی اکسید کربن که از سوختن سوخت های فسیلی منتشر می شود اصلی ترین گاز گلخانه ای انسان ساخت به شمار می رود. تخریب جنگل ها و برداشت بی رویه چوب از جنگل یکی دیگر از علل افزایش گازCO2 در جو زمین است. وقتی جنگل به مزرعه تبدیل می شود، ترکیب خاک تغییر یافته و مواد آلی موجود در خاک اکسید شده و به صورت CO2 وارد جو می شوند. دانشمندان اعلام کرده اند به طور متوسط در اثر جنگل زدایی هر ساله حدود یک تا 2 میلیارد تن دی اکسید کربن به جو زمین وارد می شود. چوب برداشت شده از جنگل نه تنها خود حامل افزایش دی اکسید کربن است بلکه امکان فرآیند فتوسنتز را از بین می برد و این مسئله تشدید می کند. گاز متان نیز یکی دیگر از گازهای گرم کننده زمین است با این تفاوت که بسیار قوی تر از CO2 می تواند اشعه ماوراء بنفش را جذب کند در حالی که طول عمر کمتری در مقایسه با CO2 در جو دارد(طول عمر CO2 50 سال و CH4 10 سال تخمین زده شده است) اما اثر آن در تغییر اقلیم 4 برابر دی اکسید کربن است.
بالا آمدن سطح آب دریاها و ذوب شدن یخ های قطبی، تشدید سیل، آسیب های وارده به بخش انرژی، منابع آبی، کاهش محصولات کشاورزی، تأثیرات سوء بر سلامت و بهداشت انسان ها و تأثیر بر زندگی سایر موجودات زنده و تغییرات آب و هوای منطقه ای از مهمترین آثار گرم شدن زمین خواهند بود. مهاجرت زودهنگام پرنده های مهاجر، ظهور زودهنگام پروانه ها و نیز تخم گذاری در دوزیستان و گل دهی زودرس گیاهان در فصل هار از دهه 60 میلادی هر ساله در حال شدت گرفتن است.
دانشمندان آلمانی با بررسی بر روی تمامی مناطق زمین پیش بینی می کنند که با ادامه این روند بعضی از گونه ها نابود خواهند شد چرا که با گرم شدن اقلیم زیستگاه ها، سازگاری با محیط جدید غیر قابل دسترسی است.
گیان رتو والتر از دانشگاه هانوفر آلمان با انتشار گزارشی در مجله نیچر درباره تأثیرات سوء تغییر اقلیم بر روی لاک پشت ها می افزاید: در بعضی از لاک پشت ها نسبت فرزندان نر به ماده به متوسط دما در ماه جولای بستگی دارد. چرا که این لاک پشت ها در ماه جولای عموماً اقدام به تخم گذاری می کنند و حتی اگر دما در این ماه به مقدار نسبتاً کم افزایش یابد باز هم روند تولید مثل و زاد و ولد فرزندان نر به مخاطره خواهد افتاد و دچار اختلاف می شود. در مناطق قطبی نیز یخ های قطبی در حال ذوب شدن هستند. به طوری که از سال 1960 تاکنون میزان 20 درصد از کل یخ و برف های مناطق قطبی ذوب شده و از حجم کلی آن کاسته شده است. این تغییرات در سطح منطقه ای بر روی جانورانی همچون پنگوئن ها، فوک ها و خرس های قطبی هم تأثیر گذار بوده است.
دانشمندان از اولین مدارک ثبت شده در خصوص تغییر ژنتیکی و سازگاری جانوران با گرمایش جهانی و تغییر اقلیم خبر دادند. آنها دریافته اند که نوعی پشه در پاسخ به گرم شدن زمین و به منظور سازگاری با پدیده تغییر اقلیم در مدت کوتاهی تکامل یافته است. ویلیام برادشاو زیست شناس تکاملی دانشگاه ادرگان بر این عقیده است که این تغییر تکاملی می توانند تنها در ظرف 5 سال صورت گیرد. پشه ها برای پیش بینی فرا رسیدن فصل زمستان و آماده شدن برای زمستان خوابی از تغییرات طول و روز استفاده می کنند، اما با ظهور زمستان های گرم تر، فصل تولید مثل و به دنبال آن دوره زمستان خوابی این جانوران با کمی تأخیر انجام می گیرد. از این رو، روزهای طولانی اواخر تابستان دیگر موسم شروع زمستان خوابی این پشه ها نیست و آنها طول روز کمتری را برای آغاز دوره خواب خود برگزیده اند. واکنش به طول روز با تناوب نوری یک صفت ژنتیکی است که بر چرخه زندگی فصلی پشه ها اثر می گذارد. «برادشار» و«هولزاپفل»دریافته اند که پشه های شمال در حال شبیه تر شدن به خویشاوندان جنوبی خود هستند و این بیانگر یک تغییر ژنتیکی در آنان است.
سایر جمعیت های جانوری نیز به نظر می رسد سرگرم سازش با تغییر فصل ناشی از گرمایش جهانی باشند. پرندگان انگلیسی در سال 1995 در مقایسه با سال 1971، 9 روز زودتر به تخم گذاری کردند و قورباغه های این کشور نیز در سال 1994 نسبت به سال 1978 تخم گذاری خود را تقریباً 10 روز جلوتر انجام دادند.
