در پاسخ به این پرسش باید گفت، اگر موادی که برای شستشو به کار می‌روند طبیعی باشند، هم با طبیعت انسان سازگارترند و هم عوارضشان کمتر است.
در طب سنتی برای شستشو بیشتر از خضاب‌ها که شامل موادمعدنی و گیاهی و به ندرت حیوانی بودند، استفاده می‌شد.
خضاب علاوه بر کاربرد درمانی ،فرآورده‌ای آرایشی و پاک‌کننده محسوب می شود.
بسیاری از مردم فکر می‌کنند خضاب کردن، فقط به معنای رنگ کردن مو است در حالی که در طب سنتی یکی از اشکال استفاده از دارو، خضاب کردن بوده است. معروف‌ترین و شناخته‌ترین خضاب، حناست. گرچه برخی خضاب‌ها فقط برای رنگ و درخشان کردن مو استفاده می‌شده‌اند؛ ولی برخی دیگر به عنوان دارو به کار گرفته می‌شدند.
در طب سنتی بحثی به نام طین (گِل سر) وجود دارد. طین‌ها داروهایی با منشاء ماده معدنی هستند که به‌صورت خاک در دسترس قرار دارند. یکی از کاربردهای آن‌ها در پاکیزگی و بهداشت پوست وموی سر است. از مهم‌ترین طین‌هایی که برای شستشو استفاده می‌کردند، خاک سفید، خاک سبز (نرم‌کننده پوست سر و برطرف‌کننده شپش)، خاک زرد (این خاک برای شستشو نبوده و مصارف درمانی داشته) و گل سرشور یا خاک نیشابوری بوده است. «خاک نیشابوری» یا «خراسانی»، معروف به «گل سرشور» نوعی خاک سفید و خوش‌بو با طعمی خوب و کمی شور است. این گل کم‌ضررتر از خاک‌های دیگر و طبیعت آن مانند سایر طین‌ها سرد و خشک است؛ اما هر چه میزان شوری آن بیشتر شود، به سمت گرمی گرایش می‌یابد.
دکتر مهرداد کریمی، متخصص طب سنتی
